Kiedyś pisaliśmy, że włoska kawa smakuje najlepiej w słonecznej Italii i chyba się nie pomyliliśmy. Słońce i okoliczności przyrody robią swoje. Zapomnieliśmy tylko dodać, że Włosi wymyślili też kilka bardzo fajnych kawowych akcesoriów, bez których świat kawy nie byłby taki sam. A do tego różne rodzaje kaw włoskich: espresso, cappuccino, cafe latte i dużo innych kawowych smakołyków.
Czym tak naprawdę jest kawa dla Włochów?
Kawa dla Włochów to nie tylko mocny, esencjonalny napar, ale też powolne poranki na lokalnym placu w kawiarni z gazetą w dłoni lub szybki szot przegryziony słodką bułeczką w formie śniadania w drodze do pracy. To takie prawdziwe celebrowanie początku dnia, które my – mieszkańcy Środkowej Europy przeżywamy zazwyczaj tylko na wakacjach. I choć kawa pochodzi najpewniej z Etiopii (jak to było dowiecie się czytając ten tekst), to Włosi przyczynili się szczególnie do rozwoju jednego z jej segmentów, czyli kaw na bazie espresso.
Z kawiarni do domów – czyli krótka historia kawiarki
Kawiarka została wynaleziona w 1933 roku przez Alfonso Bialetti, który sprawił, że stała się jednym z najbardziej popularnych i kultowych zaparzaczy na świecie. Według legendy kawiarka była zainspirowana ówczesną maszyną do prania, która działała na podobnej zasadzie jak zaparzacz – woda z mydłem pod wpływem ciepła wydostawała się z umieszczonego pośrodku maszyny “stożka”, zalewając pranie.
Kawiarka zmieniła wiele w podejściu do kawy we Włoszech. Jej powstanie zbiegło się z kryzysem w latach 30’, który sprawił, że Włosi z chęcią przenieśli picie porannej kawy z kawiarni do swoich domów. Wcześniej espresso było dla nich typowym napojem, który pija się tylko poza własnymi czterema ścianami. Chociaż oczywiście w kawiarce nie osiągnie się takiej ekstrakcji kawy jak w ekspresie kolbowym z uwagi na dużo mniejsze ciśnienie wody, wciąż jest ona lubianym substytutem potrafiącym przygotować kawę na wzór klasycznie rozumianego espresso.
Skalę popularności tego małego urządzenia pokazują liczby – w każdej minucie sprzedają się aż 3 kawiarki Moka Express.
Wszystkie rodzaje włoskich kaw – espresso, cappuccino, caffe latte…
Wiele pojęć dotyczących kawy pochodzi z Włoch i najczęściej określają one sposoby parzenia kawy po włosku. Espresso pochodzi z włoskiego i oznacza tyle co “wyciśnięte”, „przeciśnięte”, co wyjaśnia w skrócie jak ta kawa powstaje. Możemy spotkać się także z tłumaczeniem z espressivo, czyli „wyrazisty”. Chyba zgodzicie się, że oba pasują 🙂
Latte macchiato oznacza natomiast kawę z plamką i chodzi tu oczywiście o plamkę mleka. Klasyczna, włoska kawa z mlekiem to natomiast caffè latte.
Ciekawsza historia dotyczy za to cappuccino. O powstaniu tej kawy krąży wiele legend, ale sama nazwa pochodzi od słowa, które odnosi się do zakonników – Kapucynów (z włoskiego – Capuchin). Kolor espresso połączonego ze spienionym mlekiem przypomina bardzo kolor szat mnichów, które są zwieńczone kapturami. Włoskie słowo określające ten rodzaj kaptura brzmi właśnie “cappuccino”, a od tego słowa pochodzi nazwa całego zakonu.
Ale o wszystkich kawach (nie tylko włoskich) i ich rodzajach już przecież pisaliśmy tutaj: “Wiedz, co pijesz – rodzaje kawy”
Bez ekspresu to się nie uda!
Szot espresso to baza każdej kawy nie-przelewowej i najczystsza forma tego napoju. Około 1901 roku, dzięki innowacjom wprowadzonym przez rewolucję przemysłową, pierwsza wersja espresso pojawiła się w filiżankach. Początkowy pomysł na espresso był taki, żeby był to napój, który można przygotować szybko. Luigi Bezzara, wynalazca z Mediolanu, zarejestrował patent na ekspres z grupami, na których można było zamocować kolby z kawą. W 1905 roku patent został zakupiony przez Desidero Pavoni, który zaczął produkować pierwszy komercyjny ekspres kolbowy – The Ideale.
La Marzocco, czyli, dla niewtajemniczonych – jedyny słuszny król ekspresów kolbowych naszego stulecia, powstał również we Włoszech. W 1927 roku Giuseppe i Bruno Bambi założyli swoją firmę we Florencji. Pierwsze ekspresy La Marzocco nie przypominały jednak wcale tych, które znamy z dzisiejszych czasów i wyglądały mniej więcej tak:
Jednak to właśnie La Marzocco jako pierwszy na rynku wymyślił i opatentował bojler horyzontalny w ekspresach – czyli taki, jaki znamy do dziś.
Po wojnie (w trakcie której patent nie był odnawiany) wszyscy producenci zaczęli produkować ekspresy z bojlerem horyzontalnym (wzorując się właśnie na wynalazku La Marzocco).
Do rozwoju ekspresów do kawy przyczyniła się także kolejna włoska marka – Gaggia, która powstała w roku 1930 w Mediolanie. W 1938 roku Achille Gaggia otrzymał patent na nowy typ ekspresu do kawy. Była to nowatorska konstrukcja, ponieważ w przeciwieństwie do swoich poprzedników, Gaggia w swoim projekcie użył mechanizmu tłoka, który tłocząc wodę pod wysokim ciśnieniem, przez zmieloną kawę, w 15 sekund przygotowywał idealne espresso zwieńczone – cremą!
To właśnie ta crema stała się znakiem rozpoznawczym marki Gaggia. Legenda głosi, że pierwsze reakcje na cremę na kawie nie były zbyt przychylne. Goście kawiarni pytali: “Skąd ta piana na mojej kawie?”. Gaggia nazwał więc swoją kawę caffe crema zamiast espresso. Dopiero po jakimś czasie, kiedy w kawiarniach na dobre zagościły maszyny tworzące wysokie ciśnienie i cremę, włoska kawa z cremą zaczęła być postrzegana jako prawdziwe espresso.
W podobnym czasie zaczęto wierzyć, że bez dobrego młynka nie będzie dobrego espresso. Eureka zaczęła swoją historię we Florencji w 1920 roku. Firma została założona przez Aurelio Conti’ego i podobnie jak La Marzocco, kojarzona jest głównie z profesjonalną sceną kawową. Jednak, wraz z rozwojem zainteresowania kawą, ma coraz więcej zwolenników wśród domowych baristów.
Najlepsze są kawy włoskie!?
Historia kawy, ściśle związana z Włochami, sprawia, że wszyscy podskórnie czujemy, że kawy włoskie to kawy najlepsze. A przynajmniej krążą takie pogłoski… Oczywiście, przez niesprzyjający uprawie kawy klimat, kawy włoskie to nie takie, które są tam uprawiane, ale te wypalane we włoskich palarniach. Włoski wypał jest zazwyczaj ciemny, co powoduje, że kawy włoskie (szczególnie dla koneserów jasno palonych kaw speciality) mogą być goryczkowe i bardziej płaskie w smaku. Dlatego też tak chętnie dodajemy do nich mleko.
Jednak, jak wiemy, czasy klasycznego espresso już dawno minęły. Nawet Włosi idą z duchem czasu i szukają kompromisu między klasycznym smakiem espresso a delikatniejszym wypałem, który pozwala na wydobycie większej ilości smaków z kawy. Kawy wypalane we Włoszech, które są certyfikowane jako speciality to Arcaffe. Włoskie kawy to dobry wybór dla osób ceniących w kawie słodkie i wyważone smaki czekolady, karmelu oraz orzechów.
