Kawa towarzyszy nam co dzień, nic dziwnego w końcu to jeden z najbardziej popularnych napojów na świecie. I chociaż na pierwszy rzut oka wszystko wydaje się być proste, są tematy kawowe, które wciąż wywołują wiele  kontrowersji. Jednym z nich jest pytanie “Skąd pochodzi najlepsza kawa?” Jeśli przyszedłeś tutaj po odpowiedź, niestety muszę Cię zmartwić, nie znajdziesz jej ale za to z przyjemnością wyjaśnię dlaczego. Do dzieła! 

Ziarna kawy, które znamy ze sklepowych półek to wypalone pestki owoców kawowca, ten z kolei jest krzewem, który jak każda inna roślina wymaga odpowiednich warunków klimatycznych, aby się rozwijać. Kawa uprawiana jest w 60 krajach, które znajdują się między zwrotnikiem Raka a zwrotnikiem Koziorożca, jest to tzw. pas kawowy. Obejmuje on  Azję, Afrykę oraz Amerykę. W każdym z tych miejsc jest nieco inna gleba i warunki atmosferyczne. Każdy z kontynentów różni się również pod względem gatunków roślin, bakterii i zwierząt, które zamieszkują tereny upraw. Wszystko to określa się mianem terroir – ma on ogromne znaczenie dla finalnego smaku kawy. W każdym z krajów, a właściwie to nawet na każdej plantacji wytwarza się nieco inna kultura kawowa, na którą ma wpływ chociażby wielkość uprawy, czy ogólne warunki bytowe pracowników plantacji. Smak kawy może różnić się diametralnie nawet z dwóch upraw leżących na jednym wzgórzu, a jest to wynikiem wielu zmiennych, które są kluczowe dla finalnego produktu. 

Najlepsze warunki dla uprawy kawowca to  23-28 stopni Celsjusza. W okolicy musi również padać co najmniej 1500 mm deszczu rocznie, natomiast nie więcej niż 2000 mm. Wilgotność powietrza powinna być wysoka. Nowoczesne plantacje wyposażone są w specjalne systemy nawadniania, więc pogoda również nie zawsze będzie wyznacznikiem najlepszych ziaren. Dla samej uprawy bardzo ważna jest również tzw. pora sucha czyli astronomiczne lato – to wtedy kawa dojrzewa i osiąga swój pełny potencjał. Latem odbywają się również zbiory, po których kawa poddawana jest obróbce. 

Ostatecznie wybór najlepszego kraju produkującego kawę sprowadza się do osobistych upodobań, ale niektóre kraje wyróżniają się na tle innych. Nie opiera się to tylko na subiektywnej ocenie. Poniżej scharakteryzuję najpopularniejsze z nich. 

 Kawa w Ameryce Północnej i Środkowej

Zacznijmy od Meksyku – tutaj kawa uprawiana jest zazwyczaj na małych plantacjach przekazywanych z pokolenia na pokolenie. W Meksyku nie znajdziemy również rozbudowanych rozwiązań technologicznych, czy działów zarządzania jak ma to miejsce chociażby na ogromnych plantacjach w Brazylii.  Do dziś kawa zbierana jest tam głównie ręcznie przez rodziny rolników. Najważniejszym regionem uprawy jest prowincja Chiapas, to stamtąd pochodzi ponad 40% uprawy kawy w całym kraju. Kawa rośnie tam zazwyczaj w cieniu drzew bananowca lub wysokich sosen. W okolicy Meksyku istnieją inne kraje, w których wciąż wiele ludzi żyje z uprawy kawy, a ich plantacje rozciągają się na setki kilometrów, jak choćby Nikaraugua i Salwador. Nie możemy zapomnieć również o Kostaryce. Kawa z tego regionu charakteryzuje się intensywnym aromatem i zazwyczaj pełnym smakiem.

Jednym z najważniejszych krajów pod względem produkcji kawy na świecie jest Gwatemala. Poza kawą słynie ona również z niezwykle pięknych krajobrazów i produkcji awokado. Kawa z Gwatemali z natury posiada przyjemny słodki smak, w którym możemy wyczuć nuty czekolady i owoców. Gleba w Gwatemali jest żyzna i bogata w pył wulkaniczny, co wpływa na przyspieszenie cyklu rozwoju kawowca. 

Kawa w Ameryce Południowej

To właśnie na tym kontynencie mieści się największa produkcja kawy na świecie. Mowa oczywiście o Brazylii, która to kawie zawdzięcza swoją gospodarkę. W Brazylii w większości uprawia się Arabikę (80%) pozostałe (20%) to głównie Robusta. Kawa rośnie tutaj praktycznie w całym kraju. Plony z Brazylii zaspokajają prawie 30% całkowitego, światowego zapotrzebowania na kawę. Wynika to z faktu optymalnego klimatu dla uprawy kawy, który panuje niemal cały rok. Plantacje w Brazyli są najbardziej zaawansowanymi technicznie uprawami kawy na świecie. Sprzyjają temu płaskie tereny, na których rolnicy mogą wykorzystywać specjalistyczne maszyny. Nie miałby one zastosowania na wzgórzach, na których zwykle rośnie kawa w innych krajach. Co ciekawe, Brazylia również sporą część swoich upraw zatrzymuje na własne potrzeby, co jest skutkiem bardzo rozwiniętej kultury kawowej w tym kraju. Oprócz Brazylii, ważnymi krajami dla produkcji kawy są również Kolumbia, Ekwador i Peru.  Każda lokalizacja przekonuje indywidualnymi zaletami i dużą różnorodnością odmian. Kawy z tego kontynentu charakteryzują się łagodnym charakterem, delikatną słodyczą i subtelną, zbalansowaną kwasowością. Często występują tu czekoladowo-orzechowe profile sensoryczne. 

Kawa w Afryce 

Na pierwszym miejscu na tym kontynencie oczywiście plasuje się Etiopia, uważana za kolebkę kawy. Prawie co czwarty mieszkaniec Etiopii żyje z branży kawowej. Głównym gatunkiem uprawianym w tym kraju jest arabika. Poza Etiopią jako znaczących afrykańskich producentów należy wymienić również Ugandę, RPA i Kenię, które także dominują w przemyśle kawowym.  Kawa z Afryki jest bardzo różnorodna. Niektóre kawy z Afryki mają intensywny, bogaty smak, z nutami czekolady, orzechów, owoców i przypraw. Inne z kolei są delikatniejsze i bardziej subtelne, o lekkiej kwasowości i wyraźnym smaku cytrusowym.

Kawa w Azji

Pisząc o Azji należy skupić się na Wietnamie, który zaraz po Brazylii jest drugą światową potęgą pod względem produkcji kawy na świecie. Tutaj jednak hoduje się głównie robustę. Podobnie jak w Meksyku większość upraw koncentruje się na pracy na małych plantacjach.  Ziemia w Wietnamie jest własnością państwa i jest dzierżawiona rolnikom, dlatego każda plantacja zasila również funkcjonowanie państwa. Niemal połowa wyprodukowanych ziaren eksportowana jest na rynek europejski, gdzie jest następnie wypalana i trafia na do obiegu konsumenckiego. Uprawa kawy ma się również bardzo dobrze w Indonezji, w której to za sprawą wulkanicznej żyznej gleby uprawa kawy bardzo szybko stała się zajęciem większości rolników.  ​​W azjatyckiej kawie dominują takie nuty jak: ciemna czekolada, przyprawy i orzechy. Nikogo nie zdziwią również takie wariacje jak owoce tropikalne, miód czy migdały. W przeciwieństwie do pozostałych kontynentów, w kawie z Azji często mogą występować również lekko ziemiste nuty. 

Podsumowując, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, z jakiego kraju pochodzi najlepsza kawa. Jak widać powyżej, wiele krajów jest uważanych za producentów wysokiej jakości kawy, a wybór zależy przede wszystkim od indywidualnych preferencji smakowych. Każdy kraj ma swoje własne cechy charakterystyczne, które wpływają na smak i aromat kawy. Warto również pamiętać, że smak kawy zależy nie tylko od pochodzenia ziaren, ale także od sposobu uprawy, metody obróbki, wypału, no i oczywiście – zaparzenia!